Termin próchnica butelkowa określa próchnicę u niemowląt i małych dzieci, występująca z reguły wskutek długotrwałego podawania dzieciom słodkich napojów czy płynnych pokarmów w butelce ze smoczkiem.
Dzieci przychodzą na świat bez próchnicy, wiele z nich jest jednak zarażane próchnicą przez rodziców czy opiekunów przez próbowanie pokarmów w butelce i oblizywanie smoczków. Próchnica butelkowa powstaje najczęściej na przednich zębach górnej szczęki, choć może występować również na pozostałych, co niesie za sobą poważne uszkodzenia zębów mlecznych.
Próchnica u małych dzieci może przerodzić się w poważny problem. Dzieci potrzebują zębów do przeżuwania pokarmów oraz mówienia. Zęby mleczne pełnią również szczególnie ważną rolę w prawidłowym rozwoju zgryzu. Kiedy wypadają zbyt wcześnie lub te dotknięte próchnicą nie są poddawane leczeniu, u dziecka mogą wystąpić bóle i infekcje. Jeśli mleczne zęby nie rosną prawidłowo, konsekwencją mogą być złe nawyki związane z przyjmowaniem pokarmów lub problemy z mówieniem. Poza tym próchnica pierwszych zębów może prowadzić do tego, że zęby stałe będą rosnąć krzywo lub zbyt blisko siebie.
Istnieje wiele możliwości zapobiegania występowania próchnicy u małych dzieci karmionych butelką. Podstawą jest oczywiście prawidłowa higiena jamy ustnej. To do rodziców należy pielęgnacja ząbków u dzieci w pierwszych latach życia oraz nauczenie ich zasad właściwego dbania o nie w późniejszych latach. Warto też udać się do stomatologa z dzieckiem by zapoznać go z dentystą i oswoić z wizytami. W Den med Zielona Góra jest stomatolog dla dzieci.
Próchnica butelkowa – przyczyny
Próchnica butelkowa powstaje w wyniku kontaktu zębów małych dzieci ze zbyt dużą ilością cukru. Bakterie w jamie ustnej odżywiają się cukrem, rozmnażają się i wytwarzają kwas jako produkty uboczny. Kwas atakuje zęby i szkliwo i prowadzi do próchnicy. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że cukier występuje również w takich produktach jak mleko, soki czy pokarm dla niemowląt. W sytuacji, gdy dziecko zasypia z butelką lub pije z butelki przez długi czas, cukier może osadzać się na zębach.
Jak wygląda próchnica butelkowa?
Próchnica butelkowa, znana również jako próchnica wczesnego dzieciństwa, objawia się charakterystycznymi zmianami na zębach mlecznych małych dzieci. Oto jak wygląda:
- Białe plamy: W początkowej fazie próchnicy mogą pojawić się białe, kredowate plamy na szkliwie, głównie przy linii dziąseł. Są one trudne do zauważenia, ale wskazują na demineralizację szkliwa.
- Brązowe lub czarne plamy: W miarę postępu próchnicy, białe plamy mogą ciemnieć i przekształcać się w brązowe lub czarne plamy. Te przebarwienia są bardziej widoczne i oznaczają poważniejsze uszkodzenie szkliwa.
- Ubytki: Z czasem na zębach mogą pojawić się ubytki, które wyglądają jak małe dziury lub wykruszenia. Ubytki te mogą się powiększać, jeśli nie są leczone.
- Uszkodzenia przednich zębów: Próchnica butelkowa często dotyka przednich zębów górnych, ale może również występować na innych zębach. Zęby mogą wyglądać na uszkodzone, starte lub połamane.
- Ból i dyskomfort: Dzieci z zaawansowaną próchnicą mogą odczuwać ból lub dyskomfort, szczególnie podczas jedzenia lub picia. Mogą również występować obrzęki dziąseł i zwiększona wrażliwość zębów.
- Infekcje: W zaawansowanych przypadkach mogą wystąpić infekcje, które objawiają się obrzękiem, ropieniem i gorączką. Infekcje mogą wymagać interwencji stomatologicznej, a czasami nawet antybiotykoterapii.
Powikłania
JEŚLI CHOROBA DOTKNIE WIĘKSZĄ LICZBĘ ZĘBÓW LUB PRZYBIERA CIĘŻKĄ POSTAĆ, JEJ KONSEKWENCJĄ MOGĄ BYĆ:
- ból
- nieprawidłowy rozwój zębów stałych
- ból lub problemy podczas przeżuwania
- poważne infekcje
Profilaktyka
Próchnicy u małych dzieci można zapobiegać poprzez przestrzeganie zasad przemyślanego i rozsądnego karmienia butelką oraz właściwej higieny jamy ustnej. Poza tym bardzo ważne jest nauczenie dziecka picia wody i ograniczenie słodkich napojów takich jak soki, słodzone kompoty, herbatki itp. Warto też ćwiczyć z dzieckiem picie z plastikowego kubka – takiego otwartego, bez dziubka. Niestety popularne kubki niekapki to praktycznie do samo co butelka ze smoczkiem. Jest to ważne nie tylko ze względu na higienę, ale też prawidłowy rozwój zgryzu i naukę właściwego połykania. Dzieci pijące ze zwykłych kubków (oczywiście niesłodzone napoje) mają nie tylko zdrowsze zęby, ale też lepiej radzą sobie z poprawnym wymawianiem głosek. A to wszystko dzięki ćwiczeniom prawidłowego połykania.
Porady dla rodziców i opiekunów karmiących dzieci butelką:
- Twoje dziecko nie powinno zasypiać z butelką soku czy mleka. Cukier pozostanie wtedy przez długi czas w kontakcie z zębami. Jeśli dziecko koniecznie chce butelkę, napełnij ją wodą.
- Nie pozwalaj dziecku na swobodne bieganie z butelką mleka czy soku.
- Nie napełniaj butelki słodzoną wodą, napojami orzeźwiającymi czy słodzonymi soczkami.
- Kiedy Twoja pociecha osiągnie wiek ok. sześciu miesięcy, naucz je pić z kubeczka. W wieku 12 do 14 miesięcy nie powinno już pić z butelki.
- Dziecko nie powinno również używać smoczka. Nigdy nie zanurzaj smoczka w miodzie czy słodkim soku przed podaniem dziecku. Swoją drogą miód można podawać dzieciom dopiero po ukończeniu pierwszego roku życia.
- Maluch nie powinien pić za dużej ilości soków. Jedna porcja soku to posiłek zastępujący owoc.
- Wpajaj dziecku zdrowe nawyki żywieniowe, słodycze powinny gościć na stole naprawdę rzadko.
Porady związane z myciem zębów:
- Po spożyciu posiłku oczyść dziąsła dziecka z resztek jedzenia.
- Zęby mleczne należy myć od samego początku.
- Wprowadź nową tradycję: wspólne wieczorne mycie zębów przez całą rodzinę!
- Kiedy Twoje dziecko jest już na tyle duże, że nie połyka pasty do zębów, możesz wprowadzić pastę z fluorem, przez co zęby staną się bardziej odporne na działanie kwasów.
- Jeśli uzębienie mleczne jest już kompletne, pokaż mu jak używać nici dentystycznej.
- Zabieraj dziecko na regularne kontrole do lekarza stomatologa.